Zero in Maring


Zero yenyouna:
Zero tou ung tlou ā French lāngrei zéro tou tlou heirouwei hungme.  Zéro ani hannuikhi Italian tlou zefiro heirouwei hungloume. Zefiro ani hannui Arabic ṣafira heirouwei hungme. Arabic ṣafira aya mitkh´ngou tloura mallengthutlanung "it was empty" toubi murilme. Sanskrit tloura shoonya (śūnya) ayakhi mitkh´ngou tloura mallengthutlanung "empty" toubi mu´kril. Ngam heini shoonya (śūnya) aya zero toubi murilme. Mitkh´ngourapni zero aya kum 1598 rou youbini yrengchayoukur.

India kul arouri zero aya number tom nimakni practical calculation tounara 9th Century AD rouwei youbini yrenchayoukur. Indiayei scholar Pingala ani Sanskrit tlou śūnya aya zero hoini muyerkur. Indiara 4th Century BC rouwei youbini zero aya 0 toubi murilyoukur. India yei mathematician le astronomer hoikhouAryabhata ani yunkur “bi khatrouwei bi khatbil wairap hei maibong waiyei sruk chiptamtam hoime” toubi. Heini ashiyei decimal based biyei value murilna heirime.

Zero ari khat '1' heiyei maibongromei klei integer khatme. Zero ayei maibongra natural number leimakrou. Zero ari even numberkhi hoi ngamri ari 2 ni kyer yalei. Zero ari natural numberkhi hoime (hoimakhi kya). Zero ari whole numberkhi hoilei ngam heini ari rational numberkhi hoirou.  Lilkhoini msing sherthinarou, khrit kyang markhenarou zero aya yrengcharilme. Number line khatrou negative le positive khniyei tlakra zero ā khourou.

Zerowei symbol:
Vedic literature Amarakośa hilthungni zero aya circle mandi nimanung dot khatni murilkyer. Kashmirrei Atharva Veda, Subandhuwei lailik Vāsavadattāanakshira kani zero aya dotni mu´kyer karthanglei. Koungamei zero aya circle mandi nimanung dotni lhang hoirouwo toulanung zero nimanung śūnya ani aitam leiyeinung koukhi muphamak, mak nimanung yaomaknakshi leilei heitoubi numerical decimal system khatdei msing shernara khoulanung zero nimanung śūnya ani bil thimni klei muyerlei. Number khatdei thyalāngra zero nimanung śūnya khoulanung number heiyei value duibanglei. Heini sherchichangmakni (infinite hoini) duibangyerkhi yalei.

Koungammei zero aya Maringa tloura wānsang toubi ungrou?
Zero tou tloulhāng ayei ngamrou thimi kounakni marnothila, krāl kchim kounak yenraphawurla. Angtuwei zero ari kum kounak century kounakkei maibongrouwei youbini raphathutyoukur tloume.  Zero ani thimi kounakya scientist hoiyerwurla, ashi ashiyei finance, calculus, arithmetic computation, computer namyer hungsheem maniyerlame.

Yunrillei, Wānsangramrou youbini Kulvi songsong hunthrungme. Tanghakkei wānsang yul heiri leileiko? Wāngsang tou ung yulri myekphamakhui. Loukhi louleimakrou toubi ningchalei. Ngamri wānsang tou tlou ayei arthari phaikār wānna ram, lhangai, ramei kh´ngounakni  marthing, heithinarou sholung pilkham naimak tek mardunmak heiya murilme.  Heiya duini nang keiyei mitni thimulungchangmak, ukningni ninglāmpha manichangmak baimakkei tangkur ramme toubikhi yun kya. Maringa lim ani wānsang ramrou yenkyounakshini msing shernaroukhi wānsangni yenyouroume.

Wānsang ani aitam leiyeinung koukhi muphamak, mak nimanung yaomaknakshi leilei heitoubi Brahmaguptayei rule hilthungnakshi “zero le zero toubunglanung zero heisi hoirou” tounakshini wānsangle wānsang toubunglanung wānsang heisi hunghoirou. Heitoubi numerical decimal system khatdei msing shernara khoulanung touri, number khatdei positivelāngra zero nimanung śūnya khoulanung number heiyei value duibanglei. Heinakshini Maringa lim akhi wānsang heirouwei yenyoubini yul kho thang thang chungni phunbini katduibanglei. Yuthak chānthakrou sherchichangmakni katduibangeirou. Yuini meini mitbongtlim Maringa lim akhi mitkhoumaroume. Ngam heini Maringa tloura zero aya wānsang toubi yunroume. Ngamri ani younakhi muyerlei heitoubi sherchichangmak msing khatyakhi muyerlei.

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.